Waarnemingen zijn resultaten van onderzoek of andere observaties met een zekere relevantie voor het erfgoed. Hiervoor wordt een groot aantal bronnen gebruikt: gepubliceerde gegevens, historische bronnen, meldingen van archeologische vondsten, etc. Momenteel zijn dit uitsluitend archeologische waarnemingen, maar in de toekomst kan dit uitgebreid worden met bouwkundige en landschappelijke. De archeologische waarnemingen vormen samen de Centrale Archeologische Inventaris (CAI). Omwille van de kwetsbaarheid van sommige sites, blijven de meeste CAI-fiches afgeschermd voor bezoekers zonder een persoonlijke toegang. Dit noemen we private waarnemingen. Op 22 maart 2021 werd een deel van de Waarnemingen echter voor iedereen beschikbaar gemaakt. Deze ‘publieke’ waarnemingen zijn vooral fiches over archeologische opgravingsonderzoeken, en vooronderzoeken uitgevoerd in het kader van het Onroerenderfgoeddecreet. Meer uitleg vind je op: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/waarnemingen_info

Op de GGA-kaart worden gebieden aangeduid waar geen archeologisch erfgoed te verwachten valt. Voer je werken uit met een ingreep in de bodem waarvoor een omgevingsvergunning nodig is? Dan moet je geen archeologienota bij de vergunningsaanvraag toevoegen wanneer de werken volledig binnen een gebied vallen dat op deze kaart is aangeduid. Bovendien kan je nu ook nagaan of gebieden vastgesteld werden door de Vlaamse overheid (am_gn_arch_gew_pub) of door een onroerenderfgoedgemeente (am_gn_arch_gem_pub). Zie fiche VIOE - Gebieden waar Geen Archeologie te verwachten valt - gemeentelijk

De laag “archeologisch erfgoed – gehelen” bevat alle wetenschappelijk geïnventariseerde items van een grote schaal waaraan de discipline “archeologisch” werd toegekend. Het gaat om waardevolle archeologische zones, zoals historische stadskernen. Het is belangrijk om op te merken dat ze slechts een deel van het gekend archeologisch bodemarchief vertegenwoordigen. Door nieuw onderzoek kunnen steeds zones worden toegevoegd of geschrapt, of worden uitgebreid of verkleind. Deze laag vervangt de laag “Wetenschappelijke inventaris archeologisch erfgoed” (lu_wet_az) .

De laag “archeologisch erfgoed – elementen” De laag “archeologisch erfgoed – elementen” bevat alle wetenschappelijk geïnventariseerde items waaraan de discipline “archeologisch” en de schaal “element” werden toegekend. Deze laag vervangt grosso modo de laag cai_bronlaag.

Na afronding van het veldwerk onderzoekt de erkende archeoloog de onderzoeksdocumenten die hij op het terrein opstelde, de vondsten en stalen die hij inzamelde, en zo meer, om het verhaal van de site te kunnen reconstrueren. De resultaten van het ganse onderzoek bundelt hij dan in een eindverslag dat hij binnen de twee jaar na het einde van de opgraving aan het agentschap bezorgt. Alle eindverslagen kan je raadplegen via https://loket.onroerenderfgoed.be/archeologie/rapporten/eindverslagen.

Deze laag toont de polygonen van de gebieden die onderzocht werden in functie van de opmaak van bekrachtigde archeologienota’s en nota’s. Conform hoofdstuk 5 van het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013 zijn dergelijke bekrachtigde archeologienota’s en nota’s in bepaalde gevallen verplicht te bekomen in functie van de aanvraag van een omgevingsvergunning of als voorwaarde bij het verkrijgen van een omgevingsvergunning. De bekrachtigde archeologienota’s en nota’s bevatten in hoofdzaak twee elementen: - de resultaten van een archeologisch vooronderzoek; - en de maatregelen die nodig zijn om de wetenschappelijke kennis te vrijwaren die vervat zit in het eventueel aanwezige archeologisch erfgoed dat bedreigd is met vernieling door de uitvoering van de omgevingsvergunning. Alle bekrachtigde archeologienota’s en nota’s zijn publiek ontsloten op https://loket.onroerenderfgoed.be/archeologie/notas/

Het beschermen van archeologische sites heeft als doel om belangrijke archeologische sites in Vlaanderen aan te duiden en te behouden voor toekomstige generaties. Deze sites zijn onvervangbare bronnen, die van onschatbare waarde zijn voor onze kennis over het menselijk verleden.